Posiłek regeneracyjny a posiłek profilaktyczny - kiedy i komu przysługuje.

Posiłek regeneracyjny przysługuje przy pracy w warunkach szczególnie uciążliwych. Sprawdź, komu trzeba go zapewnić.

Komu przysługuje posiłek regeneracyjny w pracy

Obowiązek zapewnienia pracownikom posiłków regeneracyjnych wynika z prawa pracy. Dla osób, które są zatrudnione do pracy w szczególnie uciążliwych warunkach pracodawca powinien nieodpłatnie zapewniać posiłki i napoje. Takie regulacje zawiera art. 232 Kodeksu pracy.

To, kto jest uprawniony do otrzymywania posiłków regeneracyjnych określono w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów. Zgodnie z tym aktem prawnym wymieniono 5 grup osób, którym przysługują takie posiłki.

W 2 przypadkach konieczność zapewnienia takich posiłków powiązana jest z miejscem pracy.

Jeśli jest to praca pod ziemią lub dotyczy usuwania skutków klęsk żywiołowych i innych zdarzeń losowych, to pracownikowi należy się posiłek regeneracyjny.

Pozostałe przypadki są związane z wysiłkiem fizycznym. Jeśli efektywny wydatek energetyczny organizmu w czasie zmiany roboczej będzie wynosić powyżej 2000 kcal (8375 kJ) u mężczyzn i powyżej 1100 kcal (4605 kJ) u kobiet, to takiemu pracownikowi trzeba zapewnić posiłek regeneracyjny.

W kolejnych 2 sytuacjach wydatek energetyczny, który powoduje konieczność zapewnienia posiłku profilaktycznego jest niższy, bo występują dodatkowe warunki, które wpływają na komfort pracy.

Jedną z możliwości jest praca na otwartej przestrzeni w okresie zimowym. Zgodnie z przepisami za okres zimowy uważa się czas od 1 listopada do 31 marca. W tym wypadku pracodawca musi zapewnić posiłek profilaktyczny już przy efektywnym wydatku energetycznym wynoszącym w ciągu jednej zmiany roboczej powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet.

Taki sam wydatek energetyczny uprawnia do otrzymania przez pracownika posiłku profilaktycznego, jeśli praca jest wykonywana w pomieszczeniach zamkniętych, w których ze względów technologicznych utrzymuje się stale temperatura poniżej 10°C lub w których wskaźnik obciążenia termicznego służący do oceny średniego wpływu oddziaływania ciepła na człowieka w okresie reprezentatywnym dla jego pracy (WBGT) wynosi powyżej 25°C.

Niezbędnych rozliczeń dokonasz w programie 360 Kadry i płace

Ile kalorii musi mieć posiłek regeneracyjny dla pracownika

Rozporządzenie w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów określa nie tylko kaloryczność takich posiłków, ale również ich skład. Taki posiłek musi zawierać około 1000 kcal.

W jego skład powinno wchodzić:

• 50-55% węglowodanów,
• 30-35% tłuszczów,
• 15% białek.

Taki posiłek musi być podany w formie jednego gorącego dania. Jednak nic nie stoi na przeszkodzie, by pracodawca zapewniał pracownikom zestaw składający się z zupy i drugiego dania.

Tradycyjne dania polskiej kuchni zapewniają pracownikom wymaganą liczbę kalorii.

Przykładowymi daniami, które spełniają wymagania przewidziane w rozporządzeniu, mogą być:

• Kotlet mielony w sosie pieczarkowym, kasza pęczak i surówka z buraczków,
• Kotlet devolay z masłem czosnkowo-pietruszkowym, ziemniaki i surówka,
• Kotlety z kaszy jaglanej z pieczonymi ziemniakami i surówką colesław,
• Sznycel drobiowy z cebulką, ziemniakami i surówką z marchewki,
• Pierogi ruskie ze śmietaną i cebulką smażoną.

Posiłek profilaktyczny a regeneracyjny – jaka jest różnica

Między posiłkiem regeneracyjnym a profilaktycznym nie ma żadnej różnicy. Oba określenia odnoszą się dokładnie do tego samego. Różnica wynika z pochodzenia obu pojęć. Nazwa posiłek profilaktyczny występuje w Kodeksie pracy i rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów.

Natomiast wyrażenie “posiłek regeneracyjny” występuje zarówno w pismach BHP, jak i w języku potocznym. Z tego względu określenie to jest spotykane o wiele częściej.

Co ciekawe, w poprzednim akcie prawnym wydanym w związku z tego typu posiłkami użyto obu tych określeń. W 1984 roku została opublikowana uchwała nr 134 Rady Ministrów w sprawie zasad wydawania posiłków profilaktycznych i regeneracyjnych wzmacniających pracownikom zatrudnionym w warunkach szkodliwych dla zdrowia lub szczególnie uciążliwych.

Obecnie ona już nie obowiązuje, bo została uchylona, ale w świadomości wielu osób pozostała nazwa posiłek regeneracyjny.

Posiłki dla pracowników a podatek dochodowy

Jeśli pracodawca dostarcza pracownikom posiłki profilaktyczne realizując obowiązki wynikające z Kodeksu pracy, to takie działanie nie wymaga opodatkowania poszczególnych pracowników korzystających z posiłków.

Wydatki poniesione na posiłki regeneracyjne będą dla takiego pracodawcy kosztem uzyskania przychodu. Jeśli jest czynnym podatnikiem VAT to może też odliczyć sobie ten podatek.

Jednak zupełnie inaczej będzie w sytuacji, gdy pracodawca nie ma obowiązku zapewniania posiłków regeneracyjnych. W takim wypadku dobrowolne dostarczanie posiłków przez pracodawcę za zgodą pracownika będzie wymagać zwiększenia przychodów pracownika podlegających opodatkowaniu.

Jest tak dlatego, że wartość posiłków dostarczanych pracownikowi stanowi dla takiego pracownika świadczenie, które skutkuje powstaniem przychodu wskazanego w art. 12 ust. 1 ustawy o PIT.

Taki sposób postępowania wynika z definicji świadczeń nieodpłatnych. Dużą rolę w określeniu co jest takim świadczeniem odegrał wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 8 lipca 2014 roku.

Zgodnie z rozstrzygnięciem sądu o zakwalifikowaniu nieodpłatnego świadczenia do przychodu pracownika związanego ze stosunkiem pracy przesądzają 3 czynniki:

• pracownik dobrowolnie skorzystał ze świadczenia,
• świadczenie zostało spełnione w interesie pracownika i przyniosło mu korzyść,
• korzyść jest wymierna i przypisana indywidualnie do pracownika.

Czy pracodawca może wypłacić ekwiwalent za posiłki regeneracyjne

Pracodawca, który musi zapewniać pracownikom posiłki regeneracyjne nie może w zamian za nie wypłacać ekwiwalentu. Usprawiedliwieniem takiego sposobu postępowania nie jest nawet brak możliwości technicznych do podawania posiłków profilaktycznych. Są jednak rozwiązania, które pozwalają pracodawcy na wywiązanie się zgodnie z prawem z obowiązków nałożonych na niego przez Kodeks pracy.

Jednym z nich są bony, talony lub vouchery do punktów gastronomicznych znajdujących się w zakładzie pracy lub w jego pobliżu. W ten sposób pracodawca, który nie prowadzi zakładowej stołówki może zapewnić posiłki regeneracyjne dla swoich pracowników.

Drugą z opcji jest dostarczenie pracownikom produktów pozwalających na samodzielne przyrządzenie posiłku regeneracyjnego.

Jeśli pracownik rezygnuje ze spożywania posiłków regeneracyjnych lub odmawia przyjęcia voucherów na takie posiłki lub produktów żywnościowych, to nie może żądać wypłacenia mu w zamian ekwiwalentu pieniężnego.

Artykuł przygotowany przez naszą specjalistę Jakuba Chmieleckiego