Kontrakt menadżerski – co to za umowa?

Kontrakt menadżerski zdaje się dosyć prostym terminem, do odgadnięcia czym jest.

Schody zaczynają się, jednak gdy wejdziemy w szczegóły. Jest to bowiem umowa, która nie została uregulowana w żadnym akcie prawnym (umowa nienazwana). Rodzi to sporo problemów.

Często tym rodzajem kontraktu zastępuje się umowę o pracę, co jest błędem. Kontrakt ten ma inne zadanie, a jego elementy różnią się od stosunku pracy.

Kontrakt menadżerski – umowa dla podmiotów wysoko wykwalifikowanych?

Kontrakt menadżerski, czyli umowa, na podstawie której przedsiębiorca nawiązuje współpracę z menadżerem. Zacznijmy zatem od krótkiej definicji „menadżera”. Jest to osoba, która zarządza przydzielonym mu zespołem pracowników, ustanawia dla nich cele, rozdziela zadania, ocenia efekty i motywuje do pracy i podnoszenia wydajności.

Nie jest to łatwe zadanie, zatem, aby takim menadżerem zostać, trzeba posiadać specjalistyczną wiedzę, szerokie doświadczenia oraz predyspozycje i cechy dobrego przywódcy.

To w teorii, bo w praktyce bywa różnie. W praktyce nie ma żadnych wymagań stawianych wobec menadżerów. Może zostać nim każdy (o ile ktoś zechce go zatrudnić).

Kontrakt menadżerski – co to za umowa?

Mamy tutaj do czynienia ze zwykłą umową cywilnoprawną o świadczenie usług, z tym że tutaj chodzi o jedno specyficzne zobowiązanie – zarządzanie przedsiębiorstwem.

Stroną zatrudniającą musi zatem być przedsiębiorca. Menadżerem natomiast może być osoba fizyczna (również ta prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą) oraz osoba prawna, tj. spółka osobowa lub kapitałowa. 

Kontrakt menadżerski jest umową nienazwaną. Nie ma on żadnego ugruntowania w Kodeksie pracy.

Zawierany jest na podstawie przepisów cywilnych. Źródłem prawnym jest tutaj przepis art. 353 KC, tj. zasada swobody umów. Strony mogą zatem wprowadzić do umowy dowolne zapisy regulujące ich prawa i obowiązki.

Treść kontraktu nie może jednak naruszać porządku prawnego.

Co robi menadżer?

Z racji tego, że mowa jest o umowie o świadczenie usług, to nie może być ona nastawiona na osiągnięcie określonego celu (tak jak przy umowie o dzieło). Menadżer ma obowiązek starannego działania.

Powinien on zatem odznaczać się sumiennością, dbałością o szczegóły, ostrożnością oraz zapobiegliwością. Nie odpowiada on jednak za efekt pracy swojej i swojego zespołu.

W umowie nie powinien zatem znaleźć się zapis, zgodnie z którym wypłata wynagrodzenia jest w pełni zależna od osiągnięcia określonego z góry celu (np. wzrostu zysków przedsiębiorstwa o 20% w skali roku). Nie oznacza to oczywiście, że nie może on uzyskiwać premii za dobre wyniki.

Kontrakt managerski uwolniony jest od ścisłego podporządkowania pracodawcy. Oznacza to, że menadżer ma dużą niezależność w działaniu.

Nie wykonuje on poleceń służbowych (chociaż takie mogą się pojawić), samodzielnie wybiera metody i styl zarządzania powierzonym mu zespołem. Co do odpowiedzialności za podejmowane działania, to, o ile umowa nie stanowi inaczej, odpowiada on całym swoim majątkiem.

Trzeba mieć na uwadze, że kontrakt menadżerski to nie umowa o pracę. Menadżera obowiązuje nienormowany czas pracy.

Nie jest on związany określonymi godzinami oraz miejscem wykonywania swoich zadań. W praktyce jednak pracuje on w godzinach funkcjonowania przedsiębiorstwa, a z uwagi na to, że zarządza on majątkiem firmy oraz zatrudnionym w niej zespołem, konieczne jest, aby był cały czas na miejscu. Jego prawa i obowiązki zależą od zapisów umowy.

Będą miały na to wpływ rodzaj przedsiębiorstwa oraz sposób jego zarządzania. Praca w restauracji otwartej od godziny 12 do 22, gdzie siłą rzeczy pracownicy muszą być na miejscu, będzie miała nieco inną specyfikę, aniżeli praca w biurze prawnym, które działa jedynie do godzin popołudniowych i w którym nie ma większych przeszkód, aby osoby zatrudnione pracowały zdalnie.

Kontrakt menadżerski a umowa o pracę

Wspomniałem już, że nie mają tutaj zastosowania przepisy KP. A zatem wszelkie benefity, na jakie mogą liczyć osoby posiadające umowę o pracę, omijają menadżera. To, jakie uprawnienia otrzyma, zależy od treści podpisanego kontraktu. Trzeba jednak pamiętać, że umowa ta nie może posiadać wszystkich elementów stosunku pracy.

Jeżeli by tak było, to nie powinna być zawierana umowa o świadczenie usług, a właśnie umowa o pracę. Jeżeli zatem kontrakt wskazuje na osobiste świadczenia pracy, podporządkowanie pracodawcy, wykonywanie pracy w określonym miejscu i czasie oraz wymiar urlopu wypoczynkowego zgodny z tym określonym w KP, mamy do czynienia ze stosunkiem pracy.

W tych okolicznościach pracownik ZUS lub urzędu skargowego może podważyć kontrakt menadżerski oraz zażądać zapłacenia zaległych składek, lub podatków na rzecz organów.

Przyjmijmy jednak, że kontrakt menadżerski nie ma na celu ominięcia przepisów prawa pracy.

W takim wypadku menadżer nie może liczyć na:

• urlop wypoczynkowy;
• okres wypowiedzenia umowy zgodny z przepisami KP;
• gwarancji minimalnego wynagrodzenia;
• ochrony stosunku pracy (chronione przed rozwiązaniem umowy są np. kobiety w pracy, albo pracownicy w wieku przedemerytalnym).

Oczywiście powyższe można uregulować w umowie i wskazać np. na 30 dni płatnego urlopu wypoczynkowego, albo 6-miesięczny okres wypowiedzenia. W praktyce jednak nie dzieje się to zbyt często.

Co powinien posiadać kontrakt menadżerski?

Co może posiadać, a co powinien, to dwie różne kwestie. Posiadać może przeróżne zapisy, o ile obie strony się na to zgodziły. Istotne, aby nie sprzeciwiały się one prawu oraz nie wskazywały na stosunek pracy w rozumieniu KP.

Wszystko inne objęte jest zasadą swobody umów.

Są jednak elementy, bez których ten rodzaj umowy nie mógłby funkcjonować.

Jego treść powinna zawierać co najmniej regulacje określające:

• cel zatrudnienia;
• zakres obowiązków, czyli zadania, które menadżer ma realizować;
• wysokość wynagrodzenia, sposób jego wyliczania, termin oraz sposób jego wypłacania;
• czas trwania umowy;
• zasady rozwiązania umowy;

Dodatkowo kontrakt może posiadać klauzule dotyczące zakaz konkurencji oraz tajemnicy przedsiębiorstwa.

Czy menadżer opłaca składki ZUS?

Kontrakt menadżerski podchodzi pod regulacje dotyczące umowy zlecenia. Jest zatem w ten sam sposób oskładkowany.

Oznacza to, że musi on zostać zgłoszony do ubezpieczenia emerytalnego, rentowego, wypadkowego i zdrowotnego. Ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne.

Jeżeli jednak menadżer posiada inny tytuł objęcia ubezpieczeniami, np. jest już zatrudniony w innej firmie na umowie o pracę lub zlecenie i podlega ubezpieczeniom społecznym, zaś jego wynagrodzenie jest równe co najmniej minimalnemu wynagrodzeniu, wówczas obowiązuje go jedynie ubezpieczenie zdrowotne.

Podatek dochodowy od pracy menadżera

Mimo faktu, że kontrakt menadżerski jest umową nienazwaną, to został on jednoznacznie wskazany w ustawie o PIT w art. 13 pkt 9.

Zgodnie z przepisem za przychody z działalności wykonywanej osobiście uważa się przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej.

Zatem niezależnie czy menadżer jest osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej, czy też przedsiębiorcą, obowiązuje go podatek dochodowy.

Przychód jest opodatkowany podatkiem progresywnym (skala podatkowa), zaś za koszty uzyskania przychodów przyjmuje się ryczałtowe kwoty analogiczne jak przy umowie o pracę, tj. 250 zł.

Co to oznacza dla menadżera? A no tyle, że nie posiada on umowy o pracę i nie ma związanych z tym korzyści. Natomiast w kwestii składek i podatków, to uiszcza je w przybliżonych kwotach co przy stosunku pracy (czyli całkiem sporo).

Powyższe pokazuje, że menadżer powinien zarabiać naprawdę dużo, aby wybrać nieoznaczony czas pracy, brak płatnego urlopu wypoczynkowego, odpowiedzialność za działanie całym swoim majątkiem, a także obowiązek uiszczania składek ZUS oraz podatku dochodowego na zasadach ogólnych.

Artykuł przygotowany przez naszego specjalistę Radosława Pilarskiego