Lunch w czasie pracy – czy dozwolone jest picie alkoholu?

Kodeks pracy pozwala pracodawcy na wprowadzenie bezpłatnej przerwy na lunch.

Sprawdź, czy w czasie takiej przerwy pracownik może wypić lampkę wina.

Jakie przerwy przysługują pracownikowi

Zgodnie z przepisami prawa pracy pracownikom, których dobowy wymiar czasu pracy jest dłuższy niż 6 godzin, przysługuje 15-minutowa przerwa. Taka regulacja została zawarta w art. 134 Kodeksu pracy.

Przepis ten przewiduje, że przy dłuższej pracy pracownikowi będą przysługiwać dodatkowe przerwy.

Jeśli dobowy wymiar czasu pracy przekracza 9 godzin, to pracownik zyskuje prawo do łącznie dwóch, 15-minutowych przerw od pracy. W przypadku gdy dobowy wymiar czasu pracy przekroczy 16 godzin to pracownik ma prawo do trzech przerw, z których każda musi trwać co najmniej 15 minut.

Taka 15-minutowa przerwa często nazywana jest przerwą śniadaniową. Jednak to pracownik decyduje, w jaki sposób wykorzysta czas tej przerwy. Może w tym czasie spożyć posiłek, ale może też załatwiać swoje sprawy osobiste lub po prostu odpoczywać. Jednak z tego względu, że taka przerwa wliczana jest do czasu pracy, to pracownik powinien przez ten czas pozostawać do dyspozycji pracodawcy, co wyklucza opuszczanie zakładu pracy.

Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 marca 2017 roku (sygnatura akt I PK 124/16). Sąd wyjaśnił, że korzystanie z płatnej przerwy w pracy zaliczanej do czasu pracy co do zasady wymaga przebywania w siedzibie pracodawcy lub w innym miejscu, które wyznaczył lub akceptuje pracodawca.

Z tego wyjaśnienia wynika, że pracownik nie może samowolnie decydować o miejscu, w którym będzie taką płatną przerwę wykorzystywał.

Ponadto organizowanie i wykorzystanie takiej przerwy również nie zależy od swobodnego uznania pracownika.

Jest tak dlatego, że to pracodawca organizuje czas pracy i to w jego gestii leży wyznaczenie czasu na 15-minutową przerwę w taki sposób, żeby nie zakłóciło to funkcjonowania zakładu pracy.

Przerwa w pracy przy komputerze

Szczególnym rodzajem przerwy jest ta przeznaczona dla osób pracujących przy komputerze. Przysługuje ona pracownikom, którzy przynajmniej połowę dobowego wymiaru pracy spędzają wyłącznie przy monitorze.

W takim wypadku mają prawo do 5-minutowej, płatnej przerwy od pracy po każdej przepracowanej pełnej godzinie przed komputerem.

W tym czasie pracodawca nie może zabronić spożycia posiłku, czy wyjścia do toalety, ale może zorganizować pracę w taki sposób, że przerwa od pracy przy komputerze nie będzie przysługiwać.

Przerwy od pracy z komputerem nie kumulują się. Oznacza to, że nie można uzbierać sobie prawa do dłuższej przerwy.

Pracownik, który np. pracuje nieprzerwanie przez 6 godzin przy komputerze nie może zrobić sobie jednej 30-minutowej przerwy, czy też wcześniej wyjść z pracy.

Warunkiem koniecznym do uzyskania przerwy w pracy przy monitorze jest nieprzerwana godzinna praca przy takim urządzeniu.

Jednak pracodawca może tak ułożyć plan pracy, że pracownik oprócz pracy przy komputerze będzie wykonywał jeszcze inne zadania, takie jak praca z wydrukowanymi dokumentami, spotkania służbowe, wyjście do innego działu itp.

Trzeba przy tym pamiętać, że wyłączenie prawa do przerwy w pracy przy komputerze wystąpi jedynie wtedy, gdy pracownik faktycznie będzie wykonywał inne czynności niezwiązane z pracą przy monitorze komputera.

Dodatkowo takie zadania muszą wystąpić z taką częstotliwością, żeby czas ciągłej pracy przy monitorze nie przekraczał 1 godziny.

Czy przerwa na lunch jest płatna?

Innym rodzajem przerwy jest przerwa na lunch zwana też przerwą obiadową. Jednak nie w każdym zakładzie pracy funkcjonuje takie rozwiązanie.

Jest tak dlatego, że przerwa obiadowa nie jest obligatoryjna. To pracodawca decyduje, czy wprowadzi taką przerwę. Pozwala mu na to art. 141 Kodeksu pracy.

Zgodnie z przepisami taka przerwa nie jest wliczana do czasu pracy, a co za tym idzie, nie przysługuje za nią wynagrodzenie.

Pracodawca ma prawo przyjąć rozwiązania, które będą dla pracownika korzystniejsze niż zapisy Kodeksu pracy.

Dlatego u niektórych pracodawców taka przerwa może być płatna, ale to zależy wyłącznie od dobrej woli pracodawcy.

Przepisy wskazują, że czas tej przerwy może być wykorzystany na spożycie posiłku lub załatwianie spraw osobistych. W tym wypadku pracownik ma całkowitą dowolność jeśli chodzi o sposób spędzenia takiej przerwy.

Maksymalny czas trwania tej przerwy to 60 minut, co oznacza, że pracodawca może wyznaczyć też przerwę krótszą niż godzinę.

Jeśli pracodawca jest objęty zbiorowym układem pracy, to zapis o bezpłatnej przerwie musi pojawić się w tym dokumencie.

W przypadku, gdy pracodawca jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy, to zapis o przerwie musi znaleźć się w tym regulaminie. W pozostałych sytuacjach wystarczy zapis w umowie o pracę.

Czy w czasie przerwy na lunch można opuścić zakład pracy?

W odróżnieniu od płatnej, 15-minutowej przerwy, przerwa wynikająca z art. 141 Kodeksu pracy jest bezpłatna. Wobec tego pracodawca nie może zabronić pracownikowi opuszczać zakładu pracy w czasie 60-minutowej przerwy, bo jest to jego czas wolny.

Pracownicy mogą sami zdecydować gdzie i w jaki sposób spędzą czas tej przerwy.

Wspomniany wyżej przepis wprost wskazuje, że taka przerwa może być wykorzystana na spożycie posiłku lub załatwienie spraw osobistych. To drugie określenie daje pracownikowi bardzo szerokie możliwości. W tym czasie może zjeść posiłek i to zarówno na terenie zakładu pracy, jak i poza nim.

Wynika z tego, że w czasie takiej przerwy pracownicy mogą wedle osobistych upodobań wyskoczyć na posiłek do baru, pizzerii czy restauracji.

I to nawet wtedy, gdy na terenie zakładu pracy znajduje się stołówka, czy inne miejsce wyznaczone na spożywanie posiłków.

Dozwolone są też wszystkie inne aktywności, takie jak na przykład robienie zakupów czy spacer poza terenem miejsca pracy.

Ważne jest tylko to, żeby pracownik wrócił na swoje stanowisko pracy przed końcem takiej przerwy.

Czy podczas przerwy na lunch można spożywać alkohol?

Przepisy są w tej sprawie bardzo jednoznaczne. Jeśli pracownik w trakcie przerwy obiadowej pozostaje w miejscu pracy, to obejmują go przepisy Ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.

Artykuł 14 ust. 1 pkt 2 tego aktu prawnego wskazuje, że spożywanie alkoholu na terenie zakładów pracy jest zabronione.

Złamanie takiego zakazu jest zagrożone karą grzywny, ale w tym wypadku nie musi nawet dojść do spożycia alkoholu, bo karze podlega już samo usiłowanie jego spożycia.

Zgodnie z Kodeksem pracy grzywnę może otrzymać też osoba, która jest odpowiedzialna za stan bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników, a w przypadku braku takiej osoby – kierownik jednostki.

Picie alkoholu w pracy stanowi naruszenie zarówno zasad BHP, jak i ustalonego porządku pracy.

Grzywna dla osoby odpowiedzialnej za nadzór nad pracownikami może wynieść od 1000 nawet do 30.000 złotych.

Co ciekawe, taki zakaz dotyczy nie tylko osób zatrudnionych na umowę o pracę. Przepisy podają znacznie szerszy krąg osób, które nie powinny spożywać alkoholu w miejscu pracy. Artykuł 17 ust. 1 wyżej wymienionej ustawy daje przedsiębiorcy uprawnienia do kontrolowania osób fizycznych, które wykonują dla niego pracę na podstawie umowy innej niż stosunek pracy.

Tutaj w grę wchodzą wszystkie osoby wykonujące zadania na rzecz przedsiębiorcy na podstawie umów cywilnoprawnych, takich jak umowa zlecenie czy umowa dzieło.

Do osób, które może kontrolować przedsiębiorca pod kątem spożywania alkoholu zaliczają się również osoby współpracujące na zasadach B2B.

W podanym wyżej przepisie wprost wymieniono, że przedsiębiorca ma prawo sprawdzać czy osoby fizyczne prowadzące na własny rachunek działalność gospodarczą nie spożywały alkoholu w trakcie pracy.

W tym wypadku pracodawca może kontrolować takie osoby zgodnie z trybem, który został przewidziany w Kodeksie pracy.

Warto przy tym wspomnieć, że sankcjom podlega stan po użyciu alkoholu oraz stan nietrzeźwości. Za oba te wykroczenia pracodawca może ukarać pracownika karą pieniężną, ale może też sięgnąć po zwolnienie dyscyplinarne.

Według przepisów stan po spożyciu alkoholu, to:

• stężenie alkoholu we krwi od 0,2‰ do 0,5‰,
• obecności alkoholu w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg w 1 dm3.

Stan nietrzeźwości oznacza przekroczenie górnych granic stężenia lub obecności alkoholu podanych powyżej.

Natomiast jeśli w wyniku badania stwierdzono wartości niższe niż te zawarte w definicji stanu po spożyciu alkoholu, to nie można mówić, że taka osoba jest pod wpływem alkoholu.

A co wtedy, gdy pracownik w porze lunchu udaje się poza siedzibę firmy? W tym wypadku nadal działa Kodeks pracy.

Chociaż sam czas przerwy na lunch nie wlicza się do czasu pracy, to jednak mieści się w ramach godzin pracy wyznaczonych przez pracodawcę.

Osoba pijąca napoje alkoholowe w czasie pracy naraża się na poniesienie odpowiedzialności porządkowej.

Nie ma przy tym znaczenia czy taka sytuacja będzie miała miejsca na terenie zakładu pracy czy poza nim.

W tym wypadku najbezpieczniej będzie wybrać piwo bezalkoholowe lub kieliszek wina bezalkoholowego.

Zgodnie z przepisami napojem alkoholowym nie jest produkt, który zawiera alkohol w stężeniu nieprzekraczającym 0,5%, jednak trzeba pamiętać, że spożywając takie napoje też trzeba zachować umiar, tak aby nie przekroczyć granic wskazanych w prawie.

Artykuł przygotowany przez naszą specjalistę Jakuba Chmieleckiego