Czy w 2025 roku będzie dodatkowy dzień wolny za oddanie krwi

Czy wprowadzenie kolejnego dnia wolnego za oddanie krwi stanie się faktem? Sprawdź, jakie zmiany w przepisach mogą zostać uchwalone i co to oznacza zarówno dla honorowych krwiodawców w Polsce, jak i dla pracodawców.

Zwolnienie od pracy dla krwiodawców

Wolne od pracy dla osoby, która oddaje krew to przywilej, który został zapisany w Ustawie o publicznej służbie krwi. Art. 9 tego aktu prawnego wskazuje, że zarówno zasłużonemu honorowemu dawcy krwi, jak i honorowemu dawcy krwi przysługuje zwolnienie od pracy w dniu, w którym oddawał krew, a także w dniu następnym.

Z kolei art. 2982 Kodeksu pracy wskazuje, że sposób usprawiedliwiania nieobecności za takie dni określa w rozporządzeniu Minister Pracy i Polityki Socjalnej. Takie rozporządzenie zostało wydane 15 maja 1996 roku, ale dostępny jest też tekst jednolity, bo w latach 2007, 2011 i 2013 miały miejsce zmiany tego rozporządzenia.

Dlatego pojawiło się obwieszczenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 16 września 2014 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy.

Obowiązki pracodawcy w związku z oddaniem krwi przez pracownika

Pracownikowi, który oddaje krew przysługuje zwolnienie od pracy oraz zwolnienie od wykonywania czynności służbowych nie tylko na dzień oddania krwi, ale również dzień następny. Co prawda ustawa nie precyzuje, czy chodzi tu o dzień kalendarzowy, czy o dzień roboczy.

Celem ustanowienia tych przepisów jest możliwość regeneracji dla osoby, która oddała krew. W związku z tym powinien to być kolejny dzień kalendarzowy po oddaniu krwi. Gdyby miałoby być inaczej, to ustawodawca w tym przepisie zawarłby określenie „dzień roboczy”.

Dlatego pracownik, który oddaje krew w piątek, a jednocześnie sobota i niedziela są dla niego dniami wolnymi od pracy, nie powinien wymagać od pracodawcy dnia wolnego od pracy w poniedziałek.

To kiedy i w jaki sposób pracownik powinien zgłosić swoją nieobecność reguluje rozporządzenie wydane przez Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy.

Na podstawie § 2 ust. 1 tego rozporządzenia pracownik powinien uprzedzić pracodawcę o swojej absencji, jeżeli przyczyna tej nieobecności jest z góry wiadoma lub możliwa do przewidzenia.

W przypadku oddania krwi pracownik raczej z góry wie, że w takim dniu nie będzie obecny w pracy. Powinien w takim razie wcześniej powiadomić o tym swojego pracodawcę. Brakuje jednak przepisów, które pozwalałyby pracodawcy na sprzeciw co do dnia, który pracownik wybrał na oddanie krwi, więc czasami może to skutkować dezorganizacją pracy zakładu.

Ile przysługuje dni wolnych od pracy dla krwiodawcy w ciągu roku

Dni wolne, jakie można wykorzystać w ciągu roku z tytułu oddawania krwi zależą od płci. Jest tak dlatego, że kobiety mogą w ciągu roku oddać krew 4 razy, natomiast mężczyźni aż 6 razy.

Przy tym przerwa pomiędzy kolejnymi donacjami musi wynosić minimum 8 tygodni.

Te wartości odnoszą się do krwi pełnej. Przekłada się to na 8 dni wolnego dla kobiet oraz 12 dni wolnego dla mężczyzn w ciągu roku kalendarzowego.

Jednak można też oddawać płytki krwi oraz osocze, dla których wyznaczone są inne normy odstępu pomiędzy poszczególnymi pobraniami.

Przerwa pomiędzy kolejnymi pobraniami płytek krwi zarówno dla kobiet, jak i dla mężczyzn musi wynosić 4 tygodnie.

Oznacza to, że osoby oddające płytki krwi mogą to zrobić nawet 12 razy w roku. Z tego tytułu mogą więc liczyć na 24 dni wolne od pracy w ciągu roku.

Ostatnią możliwością jest oddawanie osocza. Jest ono wykorzystywane w procedurach medycznych, jak również do produkcji niektórych leków. Osocza nie można oddawać częściej niż co 2 tygodnie. Oznacza to, że teoretycznie ktoś mógłby oddać je aż 24 razy w roku, co przełożyłoby się na 48 dni wolnych od pracy.

W praktyce taki dawca musiałby cieszyć się bardzo dobrym zdrowiem, więc odnosi się to do naprawdę niewielu osób w skali kraju. Dotyczy to dawców immunizowanych, których osocze przeznaczone jest do produkcji immunoglobuliny podawanej w przypadku konfliktu serologicznego u kobiet w ciąży.

Czy honorowy dawca krwi może liczyć na większe przywileje w pracy

Generalnie jedynym obowiązkiem pracodawcy jest udzielenie 2 dni wolnych z tytułu oddawania krwi pełnej lub jej składników, takich jak płytki krwi czy osocze.

Jest to usprawiedliwiona nieobecność w pracy, za którą pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Zgodnie z obowiązującymi obecnie przepisami to na pracodawcy spoczywa obowiązek sfinansowania takich dni wolnych.

Co prawda honorowy dawca krwi może liczyć na zwrot kosztów przejazdu do jednostki organizacyjnej publicznej służby krwi.

Taki zwrot odbywa się na zasadach określonych w przepisach w sprawie diet i innych należności z tytułu podróży służbowych na obszarze kraju.

Jednak zwrot kosztów przejazdu jest wypłacany przez jednostkę organizacyjną publicznej służby krwi, a nie przez pracodawcę.

Co ważne, zwolnienie od pracy przysługuje także wtedy, gdy w dniu oddania krwi wystąpiły przeszkody medyczne i pracownik ostatecznie nie oddał krwi.

Natomiast każdy z pracodawców może podjąć decyzję, że wprowadzi pewne przywileje w pracy skierowane do honorowych dawców krwi. Jednak jest to indywidualna sprawa i przepisy nie nakładają na przedsiębiorców takich obowiązków.

Od kiedy trzy dni wolne za oddanie krwi

Wcześniej oddającym krew przysługiwał tylko jeden dzień wolnego w dniu, w którym miała miejsce donacja. Dodatkowy dzień wolny został wprowadzony tymczasowo w trakcie pandemii COVID-19. Jednak ten przywilej utrzymano na stałe poprzez wprowadzenie nowelizacji przepisów 20 kwietnia 2024 roku.

O rozszerzenie liczby dni wolnych po oddaniu krwi z 2 do 3 wnioskowała Fundacja Dobre Państwo, która złożyła w tej sprawie petycję do Sejmu.

Według pomysłodawców ma zostać utrzymana zasada, że pracownik musi uprzedzić pracodawcę o zamiarze oddania krwi. Pracodawca będzie musiał zwolnić od pracy pracownika, który zgłosi chęć oddania krwi. Tak jak do tej pory wolne będzie też przysługiwało, jeśli ze względów medycznych nie doszło do donacji krwi.

Dokumentem, który potwierdza uprawniania do zwolnienia od pracy nadal ma być zaświadczenie od Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa, Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa MSWiA lub Wojskowe Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa MON.

Nowym pomysłem ma być to, że finansowanie kosztów dni wolnych ma zostać przerzucone na budżet państwa.

Fundacja Dobre Państwo argumentuje, że pracodawcy nie powinni ponosić takich kosztów. Proponują, żeby w ustawie pojawił się zapis: „Skarb Państwa refunduje koszty utraconego zarobku oraz koszty zwolnienia od świadczenia pracy”.

Szanse na uchwalenie nowych przepisów są raczej niewielkie.

Petycja złożona przez Fundację Dobre Państwo 24 września 2024 roku trafiła do sejmowej Komisji do Spraw Petycji, gdzie czeka na rozpatrzenie.

Jednak do końca listopada 2024 roku komisja jeszcze nie zajęła się tą sprawą. Dlatego wszystko wskazuje, że nadal będą obowiązywać przepisy, które uprawniają do 2 dni wolnego od pracy z powodu oddania krwi.

Artykuł przygotowany przez naszą specjalistę Jakuba Chmieleckiego