Praca na część etatu – co musisz wiedzieć?

Praca na część etatu jest rozwiązaniem elastycznym, idealnym dla osób, które nie mają zbyt dużo czasu i muszą łączyć aktywność zawodową z innymi obowiązkami.

W tym trybie najczęściej zatrudniają się studenci, młode matki, emeryci czy też osoby, które pracują w kilku miejscach jednocześnie.

Mniej godzin spędzonych w pracy to również mniejsze wynagrodzenie oraz składki emerytalne. Warto zatem być świadomym, z czym wiąże się niepełny etat, zanim się go podejmie.

Praca na część etatu – o co z nią chodzi?

Podejmując się zatrudnienia, najczęściej liczymy na pełen etat. Nasza praca w takim wypadku nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy.

Wyjątek od tego stanowi praca w systemie równoważnego czasu pracy, ruchomego czasu pracy, czy też skróconego tygodnia pracy i pracy weekendowej.

Jak możemy się domyślić, praca na cześć etatu nie będzie zajmowała nam tyle czasu, ile wskazałem powyżej. W zależności, jaka część zostanie przyjęta, tyle godzin pracownik będzie musiał zostać do dyspozycji pracodawcy. Ile dokładnie?

To, jak długo pracownik będzie zobowiązany do wypełniania swoich zadań służbowych, zależy od umowy o pracę. Wariantów jest wiele.

Najczęściej jednak wybierane jest pół (1/2) etatu. W takim trybie osoba zatrudniona, w tygodniu ma do przepracowania przeciętnie 20 godzin. Tak samo należy to liczyć w pozostałych przypadkach: ¾ – 30 godzin, ¼ – 10 godzin, 1/8 – 5 godzin.

Jednocześnie część etatu, np. 1/2, nie oznacza, że pracownik musi codziennie zjawiać się u pracodawcy i wypełniać swoje obowiązki przez 4 godziny.

To, jak zostanie ustalona ta kwestia, zależy od pracodawcy. Może również być to dwa pełne dni, po 8 godzin oraz jeden czterogodzinny. Ważne, aby obie strony zgadzały się na taki układ.

Obowiązki i prawa pracownika przy umowie na część etatu

Tutaj zaskoczę wszystkich – pracownik zatrudniony na część etatu ma takie same obowiązki jak ten zatrudniony w pełnym wymiarze, tyle że w niektórych wypadkach zostają one proporcjonalnie zmniejszone.

Oznacza to, że pracodawca musi zachować te same standardy przy prowadzeniu rozmowy kwalifikacyjnej i zatrudnianiu.

Umowa o pracę ma taki sam charakter, z tym że wskazuje się w niej część etatu. Pracownik przed dopuszczeniem do stanowiska pracy musi przejść szkolenie BHP oraz zapoznać się z regulaminem pracy w zakładzie.

Pracodawca zgłasza pracownika do ZUS, prowadzi jego dokumentację pracowniczą oraz odprowadza podatki, tak samo jak przy pełnoetatowcach.

A jak wygląda kwestia wynagrodzenia?

To, ile będzie zarabiał pracownik, wynika wprost z umowy. Jednocześnie cały czas obowiązują przepisy dotyczące minimalnego wynagrodzenia. Pensja ustalona jako najniższa krajowa zostaje w takim wypadku proporcjonalnie obniżona.

Jeżeli aktualnie (stan na sierpień 2024 roku) minimalna krajowa wynosi 4300 zł brutto w przypadku pełnego etatu, przy jego połowie będzie ona wynosiła 2150 zł brutto.

Co z nadgodzinami?

W tym przypadku sytuacja jest mniej korzystna dla pracownika.

Przepisy prawa pracy nic nie wspominają o nadgodzinach w niewymiarowym czasie pracy. Oznacza to, że o nadgodzinach możemy mówić dopiero powyżej 8. godziny pracy w ciągu jednego dnia. Nie ma przy tym znaczenia wielkość etatu, czy będzie to 1/2, czy też 1/8.

Dlatego też strony decydując się na zawarcie umowy o pracę na część etatu, powinny w niej ustalić kwestię nadgodzin.

Pracodawca powinien wskazać, od której przepracowanej godziny pracownik może liczyć na dodatkowe wynagrodzenie. Jeżeli tego nie zrobi, wówczas osoba pracująca na część etatu do 8. godziny pracy będzie otrzymywała standardowe wynagrodzenie, a dopiero po tym czasie uzyska prawo do dodatku za nadgodziny.

Praca na część etatu a urlop wypoczynkowy

Urlop wypoczynkowy jest uprawnieniem każdej osoby, która posiada umowę o pracę, niezależnie czy mowa o pełnym, czy częściowym etacie.

Przy tym standardowym wymiarze czasu pracy urlop wynosi 20 dni (poniżej 10 lat stażu pracy) lub 26 dni (przy stażu pracy dłuższym niż 10 lat) w każdym roku kalendarzowym.

To, na jaką część etatu została zawarta umowa, determinuje długość urlopu wypoczynkowego. Jeżeli jest to połowa etatu, to pracownik może liczyć na 10 lub 13 dni wolnego, przy 1/8 będzie to już 2,5 dnia lub 3,25 dnia.

Ważne! Niepełny dzień urlopu należy zaokrąglić w górę.

Trzeba przy tym pamiętać, że za jeden dzień urlopu uznaje się jeden ośmiogodzinny dzień pracy.

Dlatego też jeżeli ktoś pracuje na 1/4 etatu i pracuje 2 godziny dziennie, to w praktyce w dalszym ciągu ma 20 lub 26 dni wolnego.

Czy należy się przerwa w pracy?

Przerwa w pracy przy niepełnym wymiarze godzin nie będzie przysługiwała każdemu. Wynika to wprost z art. 134 § 1 KP. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli dobowy wymiar czasu pracy pracownika wynosi co najmniej 6 godzin, pracownik ma prawo do przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut.

Nie ma tutaj zastosowania zasada proporcjonalności. Jeżeli umowa opiewa na pół etatu i pracownik przychodzi codziennie na 4 godziny, przerwa mu się nie należy.

Jeżeli jednak pracuje on dwa dni w tygodniu po 8 godzin i jeden dzień po 4 godziny, przerwa będzie mu się należała w te dwa dłuższe dni pracy.

Niezależnie od powyższego, każdy pracownik jest uprawniony do 5-minutowej przerwy po każdej godzinie pracy przed ekranem.

Co ze stażem pracy i emeryturą?

Należy odróżnić staż pracy naliczany do emerytury od wysokości samego świadczenia, gdyż w tym wypadku przepisy traktują je zgoła inaczej, porównując to do pełnego etatu.

Jeżeli chodzi o staż pracy, to przy niepełnym wymiarze czasu pracy jest on naliczany w ten sam sposób co w przypadku pełnego etatu. Praca na część etatu nie wpływa zatem w żaden negatywny sposób na uzyskanie prawa do świadczeń emerytalnych.

Inaczej jest przy wysokości samego świadczenia emerytalnego. Tutaj zasada jest taka, że mniejsze zarobki oznaczają niższe, odprowadzane do ZUS, składki.

Z kolei niższe składki to niższa emerytura. W zasadzie to, na jaką cześć etatu pracuje dana osoba, nie ma tutaj większego znaczenia. Istotne jest wyłącznie to, jak dużo zarabia i od jakiej kwoty są przesyłane do Zakładu Ubezpieczeń.

Praca na część etatu a wypowiedzenie umowy

Na koniec omówmy kwestię rozwiązania umowy. Czy okres wypowiedzenia jest skracany proporcjonalnie do części przepracowanego etatu? Nie. Zasady są takie same, jak przy zatrudnieniu na cały etat.

Okres wypowiedzenia przy każdym rodzaju umowy o pracę wynosi:

• 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy;
• 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy;
• 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.

Artykuł przygotowany przez naszego specjalistę Radosława Pilarskiego