Pracująca kobieta może liczyć na wiele przywilejów w czasie ciąży oraz zaraz po narodzinach dziecka. Chodzi tu w szczególności o ochronę zatrudnienia oraz wielomiesięczny urlop w celach opieki nad nowo narodzonym członkiem rodziny.

W końcu jednak kończy się urlop macierzyński lub wychowawczy i nastaje czas powrotu do pracy. Często wówczas pojawia się pytanie – jak pogodzić aktywność zawodową z karmieniem dziecka piersią?

Na szczęście kwestia ta została rozwiązana przez ustawodawcę. Sprawdźmy zatem, jak karmienie dziecka przez pracujące matki wygląda od strony prawnej.

Karmienie dziecka piersią  – pracownica ma prawo do przerw

Fakt powrotu z urlopu macierzyńskiego lub wychowawczego do pracy nie oznacza, że pracownica nie posiada już żadnych obowiązków rodzicielskich. Jest wręcz odwrotnie, ma ich całą masę. Musi jednak godzić je z zatrudnieniem.

Jedną z czynności młodej mamy jest częste karmienie dziecka w sposób naturalny własnym pokarmem (o ile oczywiście chcą i jest w stanie to robić).

Przepis art. 187 KP ustanawia prawo pracownic karmiących dziecko piersią do płatnych przerw w pracy. Ilość przerw i ich długość zależna jest od liczby karmionych dzieci i dziennego czasu świadczenia pracy.

Pracownica karmiąca dziecko piersią jest uprawniona do dwóch półgodzinnych przerw w czasie pracy. Jeżeli jednak karmi ona więcej niż jedno dziecko, wówczas długość przerw zostaje wydłużona do 45 min. Ilość przerw pozostaje ta sama.

Ważne! Przerwy na karmienie dziecka mogą być udzielane łącznie na wniosek pracownicy. Takie rozwiązanie jest bardzo korzystne dla kobiet pracujących w dużych miastach, gdzie dojazd z miejsca pracy do domu i z powrotem może zajmować nawet do kilkudziesięciu minut.

Jeżeli kobieta nie przepracowuje pełnego etatu, w rozumieniu 8 godzin dziennie, zasady się zmieniają. Jeżeli czas pracy nie przekracza 6 godzin dziennie, pracownicy przysługuje jedna przerwa na karmienie (30-minutowa). Z kolei jeśli kobieta jest zatrudniona na czas krótszy niż 4 godziny dziennie, przerwy na karmienie nie przysługują wcale.

Prawo do korzystania z przerwy na karmienie jest uzależnione od dobowego wymiaru czasu pracy w poszczególnych dniach, nie zaś od wymiaru etatu.

Jeżeli zatem pracownica zatrudniona jest na 1/2 etatu i pracuje w tygodniu dwa dni po 8 godzin dziennie oraz 4 godziny trzeciego dnia, to w dwóch pierwszych dniach przysługują jej dwie przerwy po 30 min, natomiast dnia trzeciego jedna 30-minutowa przerwa.

Co z wynagrodzeniem za przerwy?

Zasada jest jedna i bardzo słuszna — za czas przerw na karmienie dziecka piersią pracująca mama zachowuje prawo do wynagrodzenia. Co do ustalania tego wynagrodzenia, posiłkując się § 5 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy (…), ustala się je w sposób właściwy dla wynagrodzenia za czas urlopu, z tym że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy lub okres niewykonywania pracy.

Załóż konto w 360 Kadry i płace i prowadź rozliczenia swojej firmy bez stresu.

Przerwa w pracy na karmienie dziecka – czy istnieje limit wiekowy?

Przepisy KP nie mówią nic na temat wieku dziecka, do którego pracownica może karmić je piersią i korzystać z prawa do przerw. Tym samym uprawnienie to trwa tak długo jak faktycznie pracownica karmi dziecko piersią.

Ważne! Pozbawienie pracującej matki możliwości korzystania z przerw na karmienie dziecka stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika. Działanie takie jest zagrożone karą grzywny.

Pracodawca ma jednak prawo do weryfikacji tego czy pracująca mama rzeczywiście karmi dziecko piersią. W razie uzasadnionych wątpliwości pracodawca jest uprawniony do zażądania od pracownicy aktualnego zaświadczenia lekarskiego potwierdzającego fakt karmienia piersią.

Przepisy jednak nie stanowią jakiej specjalizacji powinien być lekarz wydający takie zaświadczenie. Należy zatem uznać, że nie musi być to ginekolog. Równie dobrze może być to lekarz rodzinny. Każde zaświadczenie powinno być zaakceptowane przez pracodawcę.

Prace wzbronione dla kobiet karmiących piersią

Przerwy nie są jedynym uprawnieniem kobiet karmiących dziecko piersią. Pracujące mamy nie mogą również wykonywać prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia, mogących mieć niekorzystny wpływ na ich zdrowie, przebieg ciąży lub karmienie dziecka piersią.

A zatem jeżeli pracownica karmiąca piersią jest zatrudniona przy jednej z prac wzbronionych, pracodawca musi przenieść ją do innej „bezpieczniejszej” pracy. Jeśli jest to niemożliwe z przyczyn obiektywnych (np. w zakładzie nie ma stanowiska, które nie znajduje się w spisie prac wzbronionych), pracodawca jest obowiązany zwolnić pracownicę od obowiązku świadczenia pracy.

Dodać należy, że w omawianym przypadku zmiana stanowiska lub zwolnienie z obowiązków wykonywania pracy jest tymczasowe, stąd też pracodawca nie wypowiada pracownicy warunków pracy i płacy, wystarczy jedynie polecenie pracodawcy.

Kobiety karmiące piersią nie mogą wykonywać między innymi:

• prac polegających na ręcznym przenoszeniu przedmiotów o masie przekraczającej 6 kg na wysokość ponad 4 m lub na odległość przekraczającą 25 m;
• prac polegających na ręcznym przenoszeniu materiałów ciekłych – gorących, żrących lub o właściwościach szkodliwych dla zdrowia;
• pracy nurków, pracy w zbiornikach ciśnieniowych oraz wszystkich prac w warunkach podwyższonego lub obniżonego ciśnienia;
• prac pod ziemią we wszelkiego rodzaju kopalniach.

Wykaz prac wzbronionych znajduje się w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2017 roku w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią.

Trzeba zaznaczyć, że kobieta nie ma obowiązku informować pracodawcy o fakcie karmienia piersią. Jeżeli jednak tego nie zrobi, pracodawca – nie posiadając wiedzy na ten temat – nie będzie w stanie zagwarantować jej omawianych uprawnień (przerw w pracy, przeniesienia).

Przy czym w przypadku zatajenia przez pracownicę informacji o karmieniu piersią, jej dopuszczenie do wykonywania pracy wzbronionej nie rodzi odpowiedzialności wykroczeniowej pracodawcy za naruszenie przepisów o uprawnieniach pracowników związanych z rodzicielstwem.

Zmiana warunków pracy a wynagrodzenie

Jeżeli przeniesienie pracownicy karmiącej piersią na inne stanowisko powoduje obniżenie wynagrodzenia, pracodawca jest zobligowany wypłacać dodatek wyrównawczy, jako formę rekompensaty. Karmiąca pracownica nie może bowiem z tego powodu być dyskryminowana poprzez obniżenie jej wynagrodzenia.

W przypadku gdy dochodzi do zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy (gdyż w zakładzie nie ma stanowiska odpowiedniego dla karmiącej pracownicy), pracodawca wypłaca pracownicy dotychczasowe wynagrodzenie.

W chwili ustania przyczyn uzasadniających przeniesienie pracownicy na inne stanowisko lub zwolnienia jej z obowiązku świadczenia pracy pracodawca powinien przenieść ją, lub przywrócić na dotychczasowe stanowisko odpowiadające pierwotnie podpisanej umowie o pracę.

Artykuł przygotowany przez naszego specjalistę Radosława Pilarskiego