Przywrócenie pracownika do pracy

Pracownik który podpisał umowę o pracę na czas nieokreślony i otrzymał wypowiedzenie niezgodnie z prawem może zostać sądownie przywrócony do pracy.

Inicjatywa należy w tym momencie po stronie pracownika. Jeżeli stwierdził on, że wypowiedzenie jest nieuzasadnione wówczas może ubiegać się o przywrócenie do pracy albo nawet wypłaty odszkodowania.

Niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę

Pracownik, który uznał za nieważne (prawnie) otrzymane wypowiedzenie umowy o pracę – może zwrócić się do sądu o przywrócenie do pracy albo o wypłatę odszkodowania.

Pamiętając o art. 45 § 2 ustawy z dnia 26.06.1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465 zwanej dalej Kodeksem Pracy) jeżeli sąd pracy stwierdzi nieważność wypowiedzenia sąd to – stosownie do żądania pracownika:

• orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia jeżeli okres wypowiedzenia wciąż trwa, albo
• jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu – o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu.

Odszkodowanie wobec przywrócenia pracownika do pracy, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.

Jeżeli pracownik posiadał umowę o pracę na czas określony, której termin, do którego umowa ta miała trwać, określony w umowie:

• upłynął przed wydaniem orzeczenia przez sąd pracy, lub
• gdy przywrócenie do pracy byłoby niewskazane ze względu na krótki okres, jaki pozostał do upływu tego terminu,

– odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres 3 miesięcy.

Należy podkreślić, iż sądy pracy nie zawsze uwzględniały wnioski pracowników o nieważności wypowiedzenia złożonego przez pracodawcę a co za tym idzie przywrócenia do pracy.

Jeżeli sąd pracy uwzględniając art. 45 Kodeksu Pracy uznał, iż przywrócenie do pracy pracownika jest niemożliwe lub w danej sytuacji będzie niezgodne z prawem, wówczas zasądzał dla pracowników rekompensatę w formie odszkodowania.

Sąd pracy orzekał wyłącznie od należnym dla pracownika odszkodowaniu, jeżeli okres trwania umowy o pracę upłynął przed wydaniem wyroku.

Co istotne w razie negatywnego dla pracownika rozpatrzenia sądowego – pracownik może na mocy art. 264 § 1 Kodeksy Pracy złożyć do sądu pracy odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę w ciągu 21 dni od dnia doręczenia pisma wypowiadającego umowę o pracę.

Przywrócenie pracownika do pracy

Pracownik, którego sąd przywrócił do pracy ma obowiązek zgłosić się do pracodawcy jako gotowy do pracy w terminie 7 dni od dnia uprawomocnienia się orzeczenia o przywróceniu do pracy.

Zgłoszenie gotowości do pracy pracownik może złożyć w dowolnej formie. Niemniej dla celów dowodowych może ono przybrać formę pisemnego zgłoszenia (oświadczenia).

Zgodnie z art. 363 ustawy Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2023 r. poz. 1550 zwanej dalej KPC) Orzeczenie sądu staje się prawomocne, jeżeli nie przysługuje co do niego środek odwoławczy lub inny środek zaskarżenia (data wydania wyroku albo data wydania wyroku przez sąd wyższej instancji albo upływ terminu na odwołanie).

Pamiętając o art 48 § 1 Kodeksu Pracy pracodawca może odmówić ponownego zatrudnienia pracownika, jeżeli w ciągu 7 dni od sądowego przywrócenia go do pracy – nie zgłosił on gotowości do podjęcia pracy, chyba że przekroczenie terminu nastąpiło z przyczyn niezależnych od pracownika np. choroba.

Co więcej jeżeli pracownik jeszcze przed przywróceniem do pracy podjął zatrudnienie u innego pracodawcy, wtedy ma możliwość za 3-dniowym uprzedzeniem (i to bez wypowiedzenia) – rozwiązać umowę o pracę z dotychczasowym pracodawcą w terminie 7 dni od przywrócenia pracownika do pracy.

Rozwiązanie umowy w tym trybie odpowiada prawnie rozwiązaniu umowy o pracę przez pracodawcę za wypowiedzeniem.

Trzeba zaznaczyć, iż mogą wystąpić oczywiście różne przypadki przekroczenia 7-dniowgo terminu zgłoszenia gotowości do pracy.

Jedną z takich przyczyn może być choroba na skutek której pracownik nie mógł w terminie 7 dni zgłosić gotowość o pracy.

Niemniej pracownik jest zobligowany do uzasadnienia niestawienia się w gotowości do pracy u pracodawcy.

Niemniej gdy już pracownik zgłosi gotowość do pracy (sąd wyda wyrok o nieważności wypowiedzenia) pracodawca przywraca pracownika do pracy zarówno na to samo stanowisko jak i na tych samych co poprzednio warunkach a zatem występujących momencie złożenia wypowiedzenia umowy o pracę (te same stanowisko, te same wynagrodzenie, taki sam wymiar czasu pracy a także pozostałe warunki).

Przykład 1

Sąd pracy rozpatrywał sprawę pracownika, który otrzymał wypowiedzenie umowy o pracę po czym złożył odwołanie do sądu o przywrócenie do pracy. Pracownik złożył w trakcie rozprawy wniosek do sądu o przywrócenie do pracy jeszcze przed ogłoszeniem wyroku.

Sąd przychylił się do wniosku i zasądził wcześniejsze przywrócenie do pracy pracownika a więc do czasu wydania wyroku w tej sprawie. Ostatecznie wydany przez sąd pracy wyrok był korzystny dla pracownika. Sąd przywrócił pracownika do pracy. Pracodawca natomiast ma obowiązek przywrócić pracownika do pracy na takich samych warunkach na jakich pracował jeszcze przed wydaniem ostatecznego orzeczenia.

W tym miejscu powstaje jednak pytanie. Czy pracownik może zostać przywrócony na inne stanowisko pracy niż poprzednie?

Przywrócenie pracownika do pracy – obowiązki rozliczeniowe pracodawcy

Jeżeli pracodawca wadliwie wypowie pracownikowi umowę o pracę i umowa ulegnie rozwiązaniu a sąd przywróci pracownika do pracy to pracownik ma obowiązek zgłosić się do pracy.

Pracodawca w takim wypadku zobligowany jest do:

• zgłoszenia takiego pracownika do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego w dacie jego wyrejestrowania (na skutek upływu terminu wypowiedzenia),
• złożenia zaległych raportów RCA za miesiące od wyrejestrowania z ZUS,
• obliczenia wynagrodzenia za okres pozostawania pracownika bez pracy,
• wliczenie do okresu zatrudnienia okresu pracy pozostawania pracownika bez pracy za który otrzymał wynagrodzenie,
• uzupełnienia świadectwa pracy o informację o wyroku sądu przywracającego pracownika do pracy (niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy) na żądanie pracownika,
• pozostałych, ewentualnych kwestii.

Przywrócenie pracownika do pracy na równorzędnym stanowisku

Często jest tak, że przywrócenie pracownika do pracy z różnych przyczyn nie zawsze jest możliwe.

Tym bardziej przywrócenie pracownika do pracy na tym samym stanowisku. Postępowania sądowe mogą być czasochłonne a pracodawca musi zapełnić lukę aby móc zapewnić ciągłość w procesie sprzedaży towarów lub usług.

W tym celu podejmuje szereg działań organizacyjno-technicznych. Wobec tego powstaje pytanie czy można przywrócić pracownika do pracy na równorzędnym (podobnym) stanowisku?

Jeżeli faktycznie pracodawca nie jest w stanie przywrócić pracownika do pracy na tym samym stanowisku na którym pracownik pracował – to może złożyć pracownikowi propozycję zatrudnienia na równorzędnym stanowisku.

Propozycja ma charakter zatrudnienia na mocy porozumienia stron ale to pracownik musi się zgodzić na zawarcie umowy o pracę na nowych (zmienionych) warunkach.

Przykład 2

Sąd pracy rozpatrywał sprawę pracownika, który otrzymał wypowiedzenie umowy o pracę. Pracownik po otrzymaniu tegoż wypowiedzenia złożył odwołanie do sądu o przywrócenie do pracy. Pracownik złożył w trakcie rozprawy wniosek do sądu o przywrócenie do pracy jeszcze przed ogłoszeniem wyroku na to samo stanowisko.

Rozprawa trwała jednak wiele miesięcy. Dział przedsiębiorstwa w którym pracował pracownik został zlikwidowany. Na mocy porozumienia z pracownikiem pracodawca zaproponował jednak pracownikowi pracę na podobnym stanowisku ale w innym dziale przedsiębiorstwa. Pracownik podpisał dane porozumienie i tym samym został przywrócony do pracy ale na innym, równorzędnym stanowisku.

Przykład 3

Sąd pracy rozpatrywał sprawę pracownika, który otrzymał wypowiedzenie umowy o pracę. Pracownik po otrzymaniu tegoż wypowiedzenia złożył odwołanie do sądu o przywrócenie do pracy. Pracownik złożył w trakcie rozprawy wniosek do sądu o przywrócenie do pracy jeszcze przed ogłoszeniem wyroku na to samo stanowisko.

Pracodawca nie miał możliwości przywrócenia pracownika na to samo stanowisko z uwagi na reorganizację pracy w przedsiębiorstwie. Na mocy porozumienia z pracownikiem pracodawca zaproponował jednak pracownikowi pracę na podobnym stanowisku ale w innym dziale przedsiębiorstwa. Pracownik nie wyraził jednak na to zgody.

Pracodawca w tej sytuacji może jedynie wypowiedzieć pracownikowi warunki pracy i wynagradzania, które ustanowił sąd w kwestii przywrócenia pracownika do pracy.

Jeżeli do końca okresu wypowiedzenia pracodawca nie może zaproponować pracownikowi nic innego (na co by pracownik się zgodził) to powinien wyrazić zgodę na zwolnienie pracownika ze świadczenia pracy. Jednak za okres zwolnienia ze świadczenia pracy pracownikowi należy się wynagrodzenie.

W tym miejscu należałoby wspomnieć o jednej niezwykle ważnej rzeczy. Jeżeli pracodawca nie może przywrócić pracownika na takie samo stanowisko wówczas proponuje mu na mocy porozumienia stron nowe warunki pracy oraz wynagradzania.

Natomiast powierzenie nowej (równorzędnej pracy) musi odpowiadać kwalifikacjom którymi dysponuje pracownik, a ponadto nie może skutkować obniżeniem dotychczas osiąganego wynagrodzenia.

W nawiązaniu do art 42 § 4 Kodeksu Pracy – wypowiedzenie dotychczasowych warunków pracy lub płacy nie jest wymagane jeżeli pracownikowi powierzono inną pracę (uzasadnione potrzeby pracodawcy) niż określoną w umowie o pracę na okres nieprzekraczający 3 miesięcy w roku kalendarzowym.

Niemniej powierzenie tej innej pracy nie może skutkować obniżenia wynagrodzenia i musi odpowiadać kwalifikacjom pracownika.

Końcowo należy zaznaczyć, iż każdą sprawę dotyczącą wypowiedzenia / rozwiązania umowy o pracę a w efekcie sądowego przywrócenia do pracy pracownika należy rozpatrywać w sposób zindywidualizowany.

Nie można nawet zbliżonej sytuacji traktować niejako szablonowo. Dość często detale decydują o końcowym wyroku rozstrzygającym.

Artykuł przygotowany przez naszego specjalistę Krzysztofa Ulickiego