Aktywność zawodowa jest w Polsce w pewien sposób premiowana. Niestety większość z przywilejów została zapisana w przepisach prawa pracy, które to za „pracę” uznają wyłącznie zatrudnienie na podstawie umowy o pracę.

Osoby wykonujące obowiązki pracownika w oparciu o umowę zlecenie czy kontrakt B2B zostają w tym wszystkim pomijane.

Wszystko przez staż pracy, który w tych przypadkach nie jest naliczany. W sytuacji gdy przedsiębiorca lub osoba wykonująca do tej pory zlecenia podejmą pracę na etacie, nie mają prawa między innymi do dłuższego urlopu wypoczynkowego czy nagród jubileuszowych, mimo że realnie ich okres pracy powinien być wystarczający.

Teraz może się to zmienić. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej podało, iż trwają prace nad ustawą, która ma pozwolić na zaliczanie stażu pracy czasu przepracowanego na podstawie umów cywilnoprawnych czy B2B.

Staż pracy – jak go rozumieć?

Cóż, staż pracy w rozumieniu potocznym to okres, w jakim dana jednostka była aktywna zawodowo.

Prawo rozumie powyższe jednak nieco inaczej. Mimo że KP nie posiada legalnej definicji tego pojęcia, to w praktyce orzeczniczej przyjmuje się, iż jest to łączna długość wszystkich poprzednich okresów zatrudnienia, wliczając w to wszelkie urlopy (wypoczynkowy, chorobowy, macierzyński itd.).

Oprócz czasu pracy wliczany jest również okres pobierania nauki.

Problem jest w tym, że do omawianego stażu zaliczany jest wyłącznie czas świadczenia pracy na podstawie:

• umowy o pracę;
• spółdzielczej umowy o pracę;
• powołania;
• mianowania;
• wyboru.

Dodatkowo wliczane są okresy:

• pobierania zasiłku dla bezrobotnych;
• prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego oraz wykonywanie pracy w gospodarstwie rolnym należącym do współmałżonka;
• odbywania zawodowej służby wojskowej;
• służby w policji;
• pracy za granicą;
• urlopów szkoleniowych, gdy pracownik bez skierowania od pracodawcy decyduje się podnieść kwalifikacje zawodowe.

Jak widzimy, w tym wszystkim pominięte są zatrudnienia na podstawie umów cywilnoprawnych, takich jak zlecenie i dzieło oraz prowadzenie działalności gospodarczej.

A przecież bardzo duży odsetek pracowników „zatrudniany” jest właśnie na zasadach B2B czy zleceniówki.

Wykonują swoje obowiązki w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. Ich zatrudnienie nie różni się zatem od zwykłego stosunku pracy, a mimo to nie otrzymują oni takich samych przywilejów jak standardowi pracownicy.

Staż pracy – co od niego zależy?

Staż pracy nie jest jedynie suchą daną, która znajduje się gdzieś w tabelce Excela i którą można się pochwalić wnukom na emeryturze. Sporo bowiem od niej zależy.

Długość naliczonego okresu pracy wpływa na prawo do płatnego urlopu wypoczynkowego. Osoby, które przepracowały (w rozumieniu przepisów KP) mniej niż 10 lat, mogą wykorzystać 20 dni, z kolei te, których staż pracy przekracza 10 lat, otrzymują już 26 dni urlopu.

Zależne od stażu pracy jest również prawo do emerytury. Nie wystarczy bowiem osiągnąć 60 (dla kobiet) lub 65 lat (dla mężczyzn), aby zostać uprawnionym do pobierania tego świadczenia.

Wymagane jest również przepracowanie odpowiedniego czasu, tj. 20 lat dla kobiet i 25 dla mężczyzn. A zatem bez odpowiedniego stażu pracy ciężko będzie o uzyskanie świadczeń emerytalnych.

Innym przywilejem związanym z omawianą kwestią jest prawo do nagrody jubileuszowej. Osoby pracujące w budżetówce otrzymują różnego rodzaju gratyfikacje. Są one zazwyczaj zależne od posiadanego stażu pracy. Im więcej lat na umowie o pracę, tym wyższe środki do uzyskania.

Poza tym staż pracy wpływa także na prawo do dłuższego okresu wypowiedzenia oraz wyższej odprawy. Osoby, które pracują w danym zakładzie na podstawie umów cywilnoprawnych, nie mogą liczyć na takie uprawnienia.

Umowa zlecenie i B2B – czy to gorszy rodzaj zatrudnienia?

Nie jest prawdą, a przynajmniej w każdym wypadku, że to krwiożerczy kapitalistyczni przedsiębiorcy wypychają swoich pracowników na “śmieciówki” lub kontrakty business to business.

W wielu przypadkach to osoby zatrudniane proszą o inny rodzaj umowy, niż umowa o pracę. Jest to dla nich korzystne, bowiem dzięki temu są w stanie więcej zarobić. Jeżeli pracodawca nie musi przeznaczać ponad 40% wypłacanych środków na opłacenie ZUS i PIT, to może je po prostu przekazywać swoim pracownikom.

Widać zatem, że nie jest to sytuacja zero-jedynkowa: umowa o pracę — dobra, umowa zlecenie i B2B – złe.

Każdy rodzaj zatrudnienia ma swoje plusy i minusy. Rządzący chcą jednak zrównać wszystkie te rodzaje umów. Kolejnym krokiem w tę stronę jest właśnie wprowadzenie możliwości zaliczania pracy na podstawie omawianych kontraktów do stażu pracy. Z całą pewnością jest to dobra wiadomość dla osób wykonujących do tej pory zlecenia lub prowadzących własne działalności.

Zgodnie z tym co podaje ministerstwo, pracownik będący samozatrudnionym (JDG) zatrudniając się na etat, będzie miał możliwość wliczenia okresu prowadzenia działalności gospodarczej do stażu pracy. Może się wtedy okazać, że dzięki temu już przy pierwszym jego stosunku pracy ma on prawo do 26 dni urlopu oraz różnych innych uprawnień.

Czy jest to jednak sprawiedliwe?

Minister Pracy i Polityki Społecznej ogłosiła, że trwają prace nad finalizacją ustawy, która ma pozwolić zaliczać do stażu pracy czas przepracowany na podstawie umów cywilnoprawnych lub w formie jednoosobowej działalności gospodarczej.

Zdaniem minister, ta zmiana ma stanowić docenienie pracy osób zatrudnionych w ten sposób. Ale czy na pewno chodzi tu o docenienie pewnej grupy społecznej?

Pod wspomnianym wpisem znalazły się pochlebne komentarze i podziękowania za realizację omawianego pomysłu. Jest jednak również wiele głosów niezadowolenia. Chodzi tu o transfer przywilejów posiadanych przez etatowych pracowników do osób pracujących na zasadzie umów cywilnoprawnych lub JDG, bez jednoczesnego obciążania ich obowiązkami, jakie wynikają ze stosunku pracy.

Jest to w pewien sposób zrozumiałe. Umowa o pracę „kosztuje”. Owszem, są płatne urlopy, wyższe emerytury oraz wysoka ochrona prawna. Jest to jednak okupione bardzo wysokimi podatkami i składkami społecznymi i zdrowotnymi. Osoby, które świadomie wybierają umowę o pracę, robią to właśnie, by zabezpieczyć swoją sytuację materialną i socjalną, godząc się przy tym na niższe zarobki.

Z kolei w przypadku śmieciówek i B2B pracownika nie chroni Kodeks pracy, składki emerytalne są również odkładane w niższej kwocie, ale za to wynagrodzenie netto jest o wiele wyższe. Co z tego, że dwutygodniowy urlop nie będzie płatny, jeżeli przez cały rok pracownik do ręki otrzymuje zamiast 5 tys. to 7 tys. zł.

Potrzebny jest kompleksowy zestaw ustaw, który całościowo uporządkowałby to, co dzieje się obecnie na rynku pracy.

Artykuł przygotowany przez naszego specjalistę Radosława Pilarskiego