Zawieszenie działalności a pracownica na urlopie wychowawczym

Codziennie w Polsce rejestrowanych jest setki, a nawet tysiące jednoosobowych działalności gospodarczych. Tylko w I kwartale 2024 roku otwarto ponad 75 tys. nowych firm. Jedni jednak rozpoczynają swoją przygodę z przedsiębiorczością, inni ją kończą.

W tym samym czasie bowiem około 50 tys. JDG zostało zamkniętych, natomiast drugie tyle zawieszonych. Tak jak likwidacja firmy jest definitywna i prowadzi do zaniku wszystkich praw i obowiązków przedsiębiorcy, tak zawieszenie można cofnąć.

Wiele osób zatem decyduje się właśnie na ten krok, licząc, że w niedalekiej przyszłości uda im się wrócić do biznesu.

Trzeba pamiętać, że zawieszenie działalności nie jest możliwe, jeżeli przedsiębiorca zatrudnia pracowników, no, chyba że znajdują się oni na urlopie wychowawczym. Co zatem dzieje się z takimi pracownikami w tym okresie?

Kiedy może zostać przeprowadzone zawieszenie działalności?

Kwestia zawieszenia działalności została określona w ustawie – Prawo przedsiębiorców. Nie zawarto tam jednak katalogu sytuacji, kiedy przedsiębiorca może zawiesić działalność firmy.

Należy to odczytywać, że zawieszenia można dokonać w każdym czasie, chyba że przepisy prawa wyraźnie wskazują, że w danych okolicznościach jest to niemożliwe.

Zawieszenie działalności może nastąpić z dowolnego powodu. Przedsiębiorca nie musi uzasadniać swojej decyzji. Wystarczy, aby zaznaczył właściwą opcję w rejestrze CEIDG, jeśli robi to online, lub złożył odpowiedni wniosek w urzędzie miast, lub gminy. Co więcej, dokonywane może być to wielokrotnie, ustawa nie przewiduje żadnych limitów w tym aspekcie.

Zawiesić firmę można przy tym na dowolny okres, byleby czas ten nie był krótszy niż 30 dni. Okres zawieszenia działalności może zostać określony z góry lub też oznaczony jako bezterminowy.

Zawieszenie działalności nie stanowi także przeszkody w likwidacji firmy. W trakcie jego trwania przedsiębiorca ma prawo złożyć wniosek o wykreślenie działalności z CEIDG.

Jak zawiesić działalność?

Dokonanie zawieszenia jest bardzo proste.

Dokonać tego można w dwojaki sposób:

• elektronicznie na stronie http://www.biznes.gov.pl, lub
• tradycyjnie w urzędzie lub za pośrednictwem poczty.

W każdym z powyższych wypadków zawieszenia dokonuje się na formularzu CEIDG-1.

Przedsiębiorca tego faktu nie musi nigdzie indziej zgłaszać. Na podstawie informacji przekazanej do rejestru, ZUS odnotowuje zawieszenie i sporządza odpowiednie formularze we własnym zakresie.

Nie ma konieczności zgłaszania tego również do urzędu skarbowego.

Należy jedynie mieć na uwadze, że po 6 miesiącach zawieszenia następuje wykreślenie przedsiębiorcy z rejestru podatników VAT, jednakże po wznowieniu działalności następuje  ponowna „automatyczna” rejestracja, bez konieczności składania ponownego zgłoszenia rejestracyjnego.

Co z pracownikami?

Tutaj pojawia się ograniczenie stawiane przez ustawodawcę w kwestii zawieszenia działalności gospodarczej.

Przedsiębiorca zatrudniający pracowników może zamknąć firmę, nie może jej jednak zawiesić. Przy likwidacji, umowy o pracę zostają rozwiązane.

Jednak co miałoby się z nimi stać na czas zawieszenia? Te również miałyby zostać zamrożone? Brak dobrego rozwiązania takiej sytuacji wymusiło na prawodawcy wprowadzenie zakazu zawieszenia działalności, w sytuacji gdy przedsiębiorstwo zatrudnia co najmniej jedną osobę.

Chodzi tu jednak wyłącznie o stosunek pracy zawiązany na podstawie Kodeksu pracy. Odnośnie do umów cywilnoprawnych nie ma przeszkód, takie kontrakty mogą zostać zerwane na czas zawieszenia.   

Od powyższego istnieje wyjątek. Zgodnie z § 2 art. 22 Prawa przedsiębiorców, zawieszenie jest możliwe, pod warunkiem że przedsiębiorca zatrudnia wyłącznie pracowników przebywających na urlopie macierzyńskim, urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopie wychowawczym lub urlopie rodzicielskim.

Przy tym możliwość zawieszenia w tych sytuacjach nie zależy od czasu trwania urlopu pracowników.

Dodatkowym warunkiem skorzystania z omawianego wyjątku jest niekorzystanie przez pracownika z możliwości łączenia urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu.

Jak stanowi art. 182^1e KP, pracownik może łączyć korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy.

W takim przypadku urlopu rodzicielskiego udziela się na pozostałą część wymiaru czasu pracy.

Co, gdy urlop wychowawczy się kończy?

Zawieszenie działalności może trwać w nieskończoność. Prawo przedsiębiorców nie określa bowiem ram czasowych, w których taki stan może się utrzymywać.

Z kolei każdy z urlopów określonych w art. 22 § 2 Prawa przedsiębiorców kiedyś w końcu musi się skończyć.

Co zatem, jeśli pracownik nie będzie już dłużej mógł przebywać na urlopie, a firma pracodawcy cały czas będzie zawieszona? Otóż w tym czasie pracownik ma prawo do wynagrodzenia jak za przestój w pracy, do zakończenia okresu zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej.

Za czas przestoju pracownikowi należy się wynagrodzenie, które wynika z jego osobistego zaszeregowania.

Jest to zatem wynagrodzenie zasadnicze, jakie określa umowa o pracę, bez żadnych dodatków, dopłat, prowizji czy premii.

Wyjątek stanowi dodatek funkcyjny, przysługujący pracownikom zatrudnionym na stanowiskach kierowniczych, ten składnik musi zostać wliczony do wynagrodzenia za czas przestoju.

Jeżeli jednak umowa o pracę lub inne przepisy wewnątrzzakładowe nie wyodrębniły wspomnianego wynagrodzenia zasadniczego, pracownikowi przysługuje 60% wynagrodzenia (ogólnego). Nie może być ono jednak niższe od minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Czy w czasie zawieszenia działalności można zwolnić pracownika?

Wiemy już, że możliwe jest zawieszenie działalności, jeżeli pracownicy przebywają na urlopie wychowawczym, rodzicielskim, lub macierzyńskim.

Jeżeli z niego wrócą, a firma dalej będzie w stanie zawieszenia, pracodawca musi wypłacać im wynagrodzenie zasadnicze. Ale czy może zwolnić pracownika w czasie zawieszenia?

Przyglądając się przepisom prawa pracy, możemy wyczytać, że rozwiązanie stosunku pracy z pracownikiem przebywającym na jednym z powyższych urlopów jest – co do zasady – niemożliwe.

Zwolnić taką osobę można wyłącznie jeżeli dochodzi do ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy lub likwidacji firmy.

Możliwe jest to również w razie zwolnienia dyscyplinarnego, ale o to ciężko w czasie urlopu wychowawczego.

I to wszystko, więcej opcji nie ma. Jak widzimy, na tej krótkiej liście wyjątków nie znajduje się zawieszenie działalności.

Co daje nam odpowiedź na pytanie – czy pracodawca może zwolnić pracownika przebywającego na urlopie wychowawczym w czasie zawieszenia działalności gospodarczej? Otóż nie ma takiej możliwości.

Osoba zatrudniona jest w tym wypadku chroniona przed rozwiązaniem umowy i nie istnieją żadne prawne „furtki”, które mogłyby to zmienić.

Artykuł przygotowany przez naszego specjalistę Radosława Pilarskiego